U dzieci w wieku przedszkolnym, czyli w przedziale wiekowym od 4 do 6 lat, zachodzi intensywny rozwój zdolności poznawczych. W tym okresie dzieci zaczynają rozwijać swoje umiejętności myślowe i językowe. Używają one języka do tworzenia narracji, opowiadania historii, oraz prowadzenia rozmów z innymi.
Dwujęzyczność u dzieci
Małe dzieci opanowują swój pierwszy język poprzez „zanurzenie w nim”. Dziecko słucha słów w danym języku i obserwuje różne sytuacje. Z biegiem czasu poznaje coraz więcej słów. Opanowuje język tak szybko, bo chce się komunikować. Dzięki komunikacji może wyrażać swoje potrzeby, nawiązać lepszą relację z rodzicami i innymi ludźmi. Zdarza się też tak, że dziecko opanowuje nie tylko jeden język i posługuje się jednym lub wieloma językami z taką samą łatwością. Mówimy wtedy o zjawisku dwujęzyczności lub wielojęzyczności. W zależności od tego, kiedy dziecko nabywa drugi język, wyróżniamy dwa modele dwujęzyczności, takie jak:
- Dwujęzyczność równoczesna (symultaniczna) – występuje wtedy, kiedy dziecko opanuje drugi język przed 3 lub 5 miesiącem życia.
- Dwujęzyczność sekwencyjna – dziecko nabywa drugi język po ugruntowaniu pierwszego.
Zalety dwujęzyczności u dziecka
Opanowanie przez dzieci więcej niż jednego języka wpływa pozytywnie na wiele aspektów. Między innym na:
- Zdolności poznawcze – opanowanie dwóch lub więcej języków korzystnie wpływa na rozwój zdolności poznawczych takich, jak myślenie, zapamiętywanie, komunikacja.
- Kreatywność – dzieci dwujęzyczne myślą w sposób bardziej niekonwencjonalny, są dzięki temu bardziej innowacyjne.
- Myślenie abstrakcyjne – dzieci, które opanowały dwa języki, lepiej radzą sobie z myśleniem abstrakcyjnym.
- Elastyczność myślenia – dzieci dwujęzyczne mogą czerpać z dwóch różnych kultur, co daje im duży potencjał rozwojowy.
Wychowanie dwujęzyczne
Z uwagi na korzyści płynące z wczesnego opanowania drugiego języka, niektórzy rodzice świadomie chcą wychować dziecko tak, by było dwujęzyczne. Często podejmują decyzję, by zapisać dziecko do dwujęzycznego przedszkola i żłobka, (np. przedszkole Warszawa) gdzie opiekunowie mówią do dzieci w języku obcym lub zatrudniają nianię zza granicy. W dwujęzycznym wychowaniu dziecka mogą pomóc gry i zabawy językowe. Warto też zapoznać się z opiniami specjalistów – pedagogów, którzy specjalizują się w zagadnieniu dwujęzyczności.
Presja na dwujęzyczność
Niektórzy rodzice nakładają na dzieci presję, by w równym stopniu posługiwały się dwoma językami. Na przykład polscy rodzice mieszkający w Niemczech mogą się niepokoić, że dziecko częściej posługuje się językiem otoczenia, niż językiem domowym. Tymczasem opanowanie wielu języków jest dla dziecka dużym wysiłkiem. Należy przede wszystkim dać dziecku wybór, czy będzie dwujęzyczne. Aby zachęcić dziecko do kontaktu z drugim językiem, należy dać mu możliwość zanurzenia w nim, dbając o to, by kontakt z danym językiem wiązał się z czymś przyjemnym i interesującym jak np. bajki, czy książki w tym języku. Dziecko, które poznało dwa języki, nie zawsze osiągnie w nich taki sam stopień biegłości. Od niego zależy, w jakim stopniu będzie ich używać.
Troska o rozwój umiejętności poznawczych swojego dziecka jest bardzo ważna. Równie ważne jest nawiązanie z dzieckiem relacji. Wielu rodziców skupia się przede wszystkim na osiągnięciach dziecka, przez co nakłada na nie dużą presję. Jeśli chodzi o wychowanie dwujęzyczne dziecka w wieku przedszkolnym, należy pamiętać, że nauka obu języków ma sprawiać dziecku przyjemność.